2023 rok zapowiada się dla właścicieli e-commerce co najmniej interesująco, szczególnie w aspektach prawnych. Czy dyrektywa Omnibus, o której ostatnio bardzo głośno, rzeczywiście wywróci świat handlu online do góry nogami? Co musisz zrobić, aby uniknąć kar pieniężnych wynikających z niewywiązania się z nowych przepisów? I w jaki sposób pomogą Ci w tym wtyczki do najpopularniejszych CMS-ów?
Rok 2023 zaczęliśmy z przytupem – świat europejskiego e-commerce zalała fala informacji (a często, niestety, także dezinformacji) związana z ogłoszonymi przez Unię Europejską zmianami w prawie. Celem wprowadzenia dyrektywy Omnibus jest zapobieganie nieprzyjaznym konsumentom praktykom, takim jak sztuczne zaniżanie i zawyżanie cen, a także publikowanie fałszywych opinii w sieci. Poza Omnibusem mamy jeszcze dwie ciekawe dyrektywy – towarową i cyfrową.
Spis treści:
Jeśli chcesz dowiedzieć się, jakie zmiany musisz wprowadzić w swoim sklepie internetowym u progu 2023 roku, aby móc śmiało rozwijać swoją działalność i nie bać się konsekwencje braku zgodności z prawem, mamy dla Ciebie garść informacji (tak, tych potwierdzonych!) i kilka wskazówek, jak poradzić sobie z wyzwaniami polskiego prawa.
Koniec końców – im bardziej prokliencki będzie Twój sklep, tym lepiej dla Ciebie!
Dyrektywa Omnibus – kiedy wchodzi w życie i co musisz o niej wiedzieć?
Jednym z głównych celów Omnibusa jest zapobieganie fikcyjnym obniżkom, czyli praktyce podnoszenia cen, by później je obniżyć, imitując promocję. Dyrektywa została uchwalona już 27 listopada 2019 roku, a jej celem jest ochrona interesów konsumentów.
Strona prawna – warto wiedzieć, o czym mówimy!
Dyrektywa Omnibus, czyli:
Dyrektywa 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (Dz.U. L 080 z 18.3.1998, s. 27, z późn. zmianami).
Kiedy Omnibus wchodzi w życie?
Unijna dyrektywa Omnibus weszła w życie 7.01.2020 roku, więc już dwa lata temu. Wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej zostały zobowiązane do przyjęcia przepisów koniecznych do wykonania tej dyrektywy do 28.11.2021 roku, które z kolei miały być stosowane od 28.05.2022 roku – jednak w Polsce (jako jednym z wielu państw członkowskich) nastąpiło opóźnienie, w wyniku którego ustawa wdrażająca zasady dyrektywy Omnibus obowiązuje dopiero od 1 stycznia 2023 roku. W tym samym dniu wchodzi w życie ustawa implementująca dwie inne dyrektywy: cyfrową i towarową, o których piszemy niżej.
Uwaga! Okres vacatio legis pozwalający na dostosowanie się do nowego prawa wynosi zaledwie 14 dni od uchwalenia ustawy, dlatego czasu na wdrożenie zmian jest bardzo mało.
Kogo dotyczą zasady dyrektywy Omnibus?
Przepisy dotyczą jedynie sprzedawców w rozumieniu prawa. Oznacza to, że będą musieli się do nich zastosować wszyscy przedsiębiorcy, który stanowią stronę umowy z konsumentem, a nie pośredniczą w sprzedaży. Dlatego ustawa nie dotyczy takich miejsc jak platformy handlowe i porównywarki cenowe, a także osób fizycznych sprzedających w internecie. Warto jednak pamiętać, że platformy pośredniczące w sprzedaży, jeśli prowadzą sprzedaż w imieniu innego podmiotu gospodarczego, także będą podlegać nowym przepisom.
Jakie regulacje wprowadzają nowe przepisy?
1. Obowiązek informowania o cenie przed zniżką
W związku z wprowadzeniem nowych przepisów, w każdym sklepie internetowym obok informacji o obniżonej cenie musi teraz znaleźć się komunikat pokazujący najniższą cenę danego produktu (a także usługi), jaka obowiązywała w czasie 30 dni przed ustanowieniem promocji.
Jeśli produkt lub usługa jest w sprzedaży krócej niż 30 dni, Twoim obowiązkiem jest zamieszczenie informacji o najniższej cenie, która obowiązywała od dnia wprowadzenia go do sklepu.
Źródło: https://www.amazon.pl/
Po co taka zmiana? Aby zapobiegać sztucznym promocjom i nakręcaniu sprzedaży przez niejasne zasady cenowe. Jako konsument z pewnością sam doświadczasz tego problemu na co dzień, szczególnie w bardzo konkurencyjnych branżach, np. elektronicznej, w okresie świątecznym czy w czasie Black Week.
Nowe przepisy zobowiązują sklepy internetowe do pokazywania obok aktualnej ceny także najniższej ceny produktu z ostatnich 30 dni. Jedną z przyczyn uchwalenia Dyrektywy Omnibus jest wola ukrócenia stosowania przez przedsiębiorców „sztucznego” zawyżania cen obowiązujących przed obniżką, aby zniekształcić rozmiar rzeczywistej promocji.
Wskazówka: Pamiętaj, że jeśli zmieniasz ceny produktów bez związku z promocją, więc np. podwyższasz je z powodu inflacji, nie masz obowiązku wyświetlania historii cen.
Wyjątki:
spersonalizowane promocje (np. wynikające ze zbierania punktów w programach lojalnościowych),
akcje upsellingowe (np. drugi produkt gratis),
produkty o krótkim terminie ważności (np. spożywcze) – ta grupa musi za to posiadać informację o cenie sprzed obniżki.
Czyli obowiązek wykazania przez przedsiębiorcę, czy i w jaki sposób zapewnia, by publikowane opinie pochodziły od konsumentów, którzy rzeczywiście nabyli dany produkt i go używali.
Łączy się to z zakazem publikowania fałszywych opinii (a proceder wykupowania fake’owych recenzji wcale nie jest tak rzadki jak by się mogło wydawać) oraz zakaz usuwania negatywnych opinii, które nie są sprzyjające dla sklepu czy producenta, a jednak są prawdziwymi, potwierdzonymi przez zakup ocenami.
Przykład informacji na Zalando:
Zobacz, jak sprawę recenzji rozwiązał sklep RTV EURO AGD:
Źródło: https://www.euro.com.pl/
Z kolei Media Expert dzieli opinie na te potwierdzone zakupem oraz te bez:
Jak ty możesz wprowadzić te zasady w życie w swoim sklepie internetowym? Najczęściej wystarczy ograniczyć możliwość dodawania komentarzy do grupy zalogowanych użytkowników. Dzięki temu zaistnieje możliwość weryfikacji, czy dana osoba jest klientem, oraz czy zakupiła konkretny produkt. Jednocześnie przedsiębiorca będzie mógł moderować komentarze przed spamem, ale już ukrywanie i usuwanie negatywnych komentarzy nie będzie legalne.
Jako właściciel e-commerce musisz wykazać, czy – oraz jak – dbasz o to, aby opinie na Twojej stronie były zweryfikowane. Oczywiście z takiej deklaracji musisz się wywiązać w praktyce.
3. Zmiany w regulaminie
Po wejściu w życie ustawy implementującej dyrektywę Omnibus będziesz musiał zadbać o to, aby Twój regulamin był odpowiednio zaktualizowany. Nie wymaga to wielu kroków, ale jest niezbędnym działaniem. W związku z nowymi zasadami należy w regulaminie zawrzeć:
numer telefonu do sklepu,
zaktualizowane postanowienie o odpowiedzialności sprzedawcy,
rozszerzenie postanowień dotyczących braku prawa do odstąpienia od umowy w przypadku zakupu produktów cyfrowych dostarczanych online.
4. Zmiany w sprzedaży produktów cyfrowych
To bardzo ważny punkt – do tej pory prawo dotyczące sprzedaży produktów cyfrowych nie było jeszcze tak klarowne. Teraz wiemy już, że w przypadku tego rodzaju towarów, kupujący traci ustawowe prawo odstąpienia od umowy w momencie spełnienia świadczenia (a jest nim dostarczenie konsumentowi treści).
Należy jednak pamiętać, że musi być spełnione kilka warunków, aby to prawo obowiązywało:
klient został poinformowany przed zakupem, że traci prawo odstąpienia od umowy wraz z dostarczeniem mu produktu cyfrowego (oraz potwierdził otrzymanie takiej informacji);
przedsiębiorca potwierdził (i przekazał takie potwierdzenie konsumentowi) że klient wyraził zgodę na dostarczenie treści cyfrowych oraz zaakceptował utratę prawa do odstąpienia od umowy.
Pamiętaj: Jeśli w swoim sklepie internetowym nie wprowadzisz odpowiednich zmian dotyczących sprzedaży produktów cyfrowych, klientowi wciąż będzie przysługiwało prawo odstąpienia od umowy.
5. Obowiązek zamieszczenia na stronie telefonu kontaktowego do sklepu
Aktualnie poza podaniem na stronie sklepu internetowego informacji o lokalizacji siedziby firmy i adresu e-mail musisz udostępnić konsumentom numer telefonu. Klient będzie mógł się tam skontaktować z obsługą w sprawie zwrotów, reklamacji czy pytań dotyczących stanu zamówienia. Taki numer należ dodać do regulaminu, a także uwzględnić w widocznym miejscu na stronie, np. w stopce czy zakładce Kontakt.
Numer kontaktowy do sklepu nie jest wyłącznie formalnością, musi być numerem aktywnym – ma służyć klientom w kontakcie z Tobą!
6. Obowiązek poinformowania konsumenta o indywidualnym dopasowaniu ceny
O czym mowa w tej części ustawy Omnibus? Chodzi o ceny, które są ustalane indywidualnie do danego klienta w ramach automatycznego działania algorytmów. W takiej sytuacji konsument musi zostać poinformowany o tym, że proponowana cena została dla niego spersonalizowana. Może to być odebrane zarówno dobra informacja (w końcu klienci cenią sobie personalizację treści i nie tylko), jak również czerwona lampka informująca o ryzyku, więc koniecznie zawrzyj w powiadomieniu odpowiednią prokliencką komunikację.
7. Obowiązek poinformowania konsumenta o wykorzystaniu jego danych osobowych
Od nowego roku masz obowiązek poinformowania klienta o tym, że jego dane osobowe są wykorzystywane w zamian za pewne korzyści. Na przykład jeśli klient zapisze się do newslettera, aby uzyskać kod rabatowy, musi zostać poinformowany, że w przyszłości na jego adres mailowy będą przychodziły powiadomienia o promocjach.
8. Obowiązek poinformowania konsumenta, czy sprzedawca jest przedsiębiorcą.
Kolejna regulacja dotyczy przede wszystkim platform sprzedażowych – marketplace. Mowa więc o stronach takich jak Allegro, OLX czy Amazon. Zgodnie z Omnibusem platformy marketplace muszą umieścić przy ogłoszeniu informację dotyczącą tego, czy sprzedawca jest przedsiębiorcą (a więc sprzedawcą także w sensie prawnym), czy osobą fizyczną prowadzącą sprzedaż o wymiarze prywatnym. Może to być istotne dla klienta między innymi ze względu na różnice towarzyszące całemu procesowi zakupowemu oraz ewentualnej ochronie klienta – kupując towar od przedsiębiorcy, klient może powołać się na przepisy ustawy o prawach konsumenckich, podczas gdy w kontakcie z osobą prywatną nie ma takiej możliwości, jego interes jest więc chroniony w mniejszym stopniu. Dla Ciebie, jako właściciela sklepu internetowego, to dobra informacja! Będziesz cieszyć się większym zaufaniem klientów.
9. Obowiązek ujawnienia płatnej reklamy
Chodzi tu o obowiązek poinformowania konsumenta o pozycjonowaniu produktów, czyli wykorzystywaniu tzw. ofert sponsorowanych. Jeśli na przykład płacisz platformom marketplace, aby Twoje produkty wyświetlały się wyżej, mają one obowiązek o tym poinformować klienta. Podobnie ty, w ramach swojego e-commerce, pozycjonując wyżej pewne produkty, musisz klientowi to jasno pokazać, aby wiedział, że dana pozycja znalazła się wyżej z jakiegoś powodu.
Źródło: https://allegro.pl/kategoria/supermarket?string=kawa
10. Obowiązek poinformowania konsumenta o sprzedaży produktów podwójnej jakości
Ostatni punkt dyrektywy Omnibus, który tu dzisiaj poruszymy, to temat produktów podwójnej jakości. Chodzi o sytuacje, w których dwa produkty o różnych właściwościach (np. w różnym stanie) są sprzedawane jako jeden, bez poinformowania klienta o problemie. Ten punkt wydaje się raczej oczywisty – w końcu oszukiwanie klienta i wpływanie negatywnie na jego doświadczenie ze sklepem nigdy nie jest dobrą strategią.
Co jeśli nie spełnisz obowiązków dyrektywy Omnibus? Kary finansowe
Dyrektywa Omnibus jasno określa, jakie kary pieniężne obowiązują za niewywiązanie się z obowiązków przez właścicieli sklepów internetowych. Co więcej, nagminne łamanie przepisów będzie wiązało się ze wzrostem kar:
Jeżeli przedsiębiorca nie wykonuje obowiązków, o których mowa w art. 4 ust. 1–5, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 20 000 zł.
Jeżeli przedsiębiorca nie wykonał obowiązków, o których mowa w art. 4 ust. 1–5, co najmniej trzykrotnie w okresie 12 miesięcy, licząc od dnia, w którym stwierdzono naruszenie tych obowiązków po raz pierwszy, wojewódzki inspektor Inspekcji Handlowej nakłada na niego, w drodze decyzji, karę pieniężną do wysokości 40 000 zł.
Wiesz już, jakie są nowe zasady, które wchodzą w życie wraz z dyrektywą Omnibus. Musisz teraz pokazywać w sklepie najniższą cenę produktu z ostatnich 30 dni przed promocją, informować o sposobach weryfikacji ocen oraz opinii, umieścić na stronie numer telefonu czy dodać pewne informacje dotyczące sprzedaży produktów cyfrowych czy proponowania spersonalizowanych cen.
Najwięcej problemów wydaje się przysparzać pierwszy temat, czyli informacja o najniższej cenie sprzed promocji – na szczęście z pomocą przychodzą wtyczki i ustawienia CMS-ów. Przyjrzyjmy się trzem najpopularniejszym platformom do zarządzania treścią.
WooCommerce
Dla klientów WordPress z wdrożoną wtyczką WooCommerce jest już gotowe rozwiązanie stworzone przez WPDesk. To bardzo popularna firma, która między innymi robi wtyczki z bramkami płatności (InPost, Przelewy24), dlatego możesz jej w tym temacie zaufać.
To płatna wtyczka typu plug and play, która po aktywacji sama będzie pokazywać najniższą cenę z ostatnich 30 dni przed promocją. Omnibus WooCommerce pozwala również zmienić niektóre parametry, takie jak: zakres, jak i treść wiadomości. Miejsce wyświetlania komunikatu jest automatycznie ustawione, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, żeby to zmienić i na przykład wybrać bardziej dogodne miejsce wyświetlania się wiadomości.
Więcej wskazówek i informacji znajdziesz na stronie WP Desk: Omnibus WooCommerce.
Źródło: https://www.wpdesk.pl/sklep/omnibus-woocommerce/
Presta Shop
W przypadku Presty sprawa wygląda podobnie – firma X13 przygotowała moduł, dzięki któremu historia ceny będzie widoczna na karcie produktu. Ciekawym rozwiązaniem jest zaprezentowanie kwot na wykresie miesięcznym, co sprzyja UX-owi. Rozwiązanie zadba o to, aby ceny były poprawne (nie musisz wpisywać ich ręcznie, mogą zostać automatycznie zaciągnięte), a dodatek może być wyświetlany na stronie produktu tylko w czasie trwania promocji lub niezależnie od niej. A żeby nie przeciążyć bazy danych Twojego e-commerce, wtyczka usunie archiwalne ceny (starsze niż 30 dni).
Źródło: https://x13.pl/moduly-prestashop/historia-ceny-na-karcie-produktu-prestashop.html
Shoper
Shoper świetnie przygotował się na zmiany wynikające z Omnibusa – na klientów tej platformy czekają gotowe mechanizmy, które pozwolą na proste zarządzanie wyświetlaniem historii cen produktu. Rekordy będą zapisywane dla każdego produktu oraz wariantu magazynowego. Aby włączyć tę opcję, wystarczy, że wejdziesz tam z panelu konfiguracji sklepu:
Ustawienia > Produkty > Ustawienia produktów
Ceny możesz ustawiać ręcznie lub automatycznie. Zobacz, jak wygląda przykładowy komunikat na stronie Shopera:
Źródło: https://www.shoper.pl/blog/omnibus-i-inne-dyrektywy-o-tych-zmianach-w-prawie-dla-e-commerce-musisz-wiedziec/
Inne zmiany w prawie dla e-commerce 2023
Poza Omnibusem, 1.01.2023 roku w życie weszły dwie dyrektywy – towarowa i cyfrowa. Przyjrzyjmy się ich założeniom.
Dyrektywa towarowa
Zmiany związane z dyrektywą towarową wyraźnie wpłyną na treść regulaminów e-commerce. Co się zmieni?
Rękojmia i reklamacje – regulacje reklamowania wadliwego towaru będą mieć swoje źródło nie w Kodeksie cywilnym, a w ustawie o prawach konsumenta. Dyrektywa ogranicza możliwość odstąpienia od umowy w przypadku wady towaru albo wyrażenia chęci obniżenia ceny. Aby do tego doszło, niezgodność towaru z umową musi być istotna (widoczna), towar nie może być doprowadzony do zgodności z umową albo sprzedawca odmawia podjęcia kroków w tym kierunku. Co ważne, to sprzedawca będzie musiał udowodnić, że ewentualna niezgodność nie jest istotna, nie na odwrót.
Naprawa lub wymiana reklamowanego towaru – przedsiębiorca będzie musiał odebrać towar do naprawy lub wymiany na swój koszt. To również po stronie sprzedawcy będzie leżało np. nadanie kuriera po odbiór produktu.
Odstąpienie od umowy ze względu na wadę towaru – konsument musi zwrócić przedsiębiorcy towar (na jego koszt), a przedsiębiorca ma 14 dni na zwrot pieniędzy od otrzymania zwracanego produktu.
Co te wszystkie zmiany oznaczają dla Ciebie? Przede wszystkim konieczność aktualizacji regulaminu o wszystkie powyższe elementy i wszystko, o czym mówi ustawa. Brak dostosowania regulaminu może zaowocować karami pieniężnymi, dlatego to podstawa.
Dyrektywa cyfrowa
W związku z wejściem dyrektywy cyfrowej poznamy nowe zasady dotyczące reklamacji produktów cyfrowych, a także to, za co i kiedy odpowiada dostawca treści cyfrowych. To również bardzo mocno wpłynie na wygląd regulaminu sklepu, który będzie wymagał przebudowy i uwzględnienia nowych regulacji.
Co się zmienia?
wprowadzona została definicja usługi cyfrowej – dzięki temu można teraz wyróżnić usługi cyfrowe oraz treści cyfrowe;
treści cyfrowe są określane jako produkty polegające na dostawie treści cyfrowych poza trwałym nośnikiem (np. mailem);
zmienia się prawo odstąpienia od umowy;
do ustawy o prawach konsumenta zostały dodane przepisy określające prawa i obowiązki obu stron umowy o dostarczenie usługi treści cyfrowych;
dodano zapis, że jeśli usługa lub treść nie została dostarczona niezwłocznie, konsument może odstąpić od umowy;
zostały wprowadzone wymogi informowania o: funkcjonalności, kompatybilności i interoperacyjności treści cyfrowych (a także zdefiniowano te pojęcia).
Jeśli sprzedajesz treści cyfrowe i dostarczasz je drogą elektroniczną, twój regulamin sklepu internetowego będzie wymagał całkowitej zmiany – właśnie z powodu uregulowania kwestii, które do tej pory nie miały swoich dedykowanych regulacji. Szczegółowy opis tych zmian ze względu na ich obszerność znajdziesz wkrótce w oddzielnym artykule.
Omnibus oraz dyrektywa cyfrowa i dyrektywa towarowa: podsumowanie
Podsumujmy, jakie są najważniejsze kroki, które musisz teraz wykonać.
Koniecznie włącz w sklepie funkcję wyświetlania najniższej ceny z 30 dni przed obniżką (możesz to zrobić przy pomocy wtyczek lub ustawień niektórych CMS-ów, np. Shopera).
Poinformuj klientów o tym, w jaki sposób dbasz o rzetelność ocen, które pojawiają się w Twoim sklepie internetowym.
Wprowadź niezbędne zmiany w regulaminie (np. dodanie numeru telefonu czy zmiany związane z produktami cyfrowymi a także reklamacjami – przyjrzyj się uważnie dyrektywie towarowej i cyfrowej).
Jeśli korzystasz z automatycznych metod dopasowywania cen, dodaj komunikat informujący o tym klienta, któremu prezentujesz taką ofertę.
Informuj konsumenta o tym, że (i w jaki sposób) wykorzystujesz jego dane osobowe.
Wprost pokazuj informacje o ofertach sponsorowanych.
Jeśli sprzedajesz produkty o różnej jakości, przekaż taką informację klientowi.
Specjalista R&D w dziedzinie SEO i analityki internetowej. Najlepiej czuje się w obszarze technicznego SEO, a jego głównym zadaniem jest zapewnienie, aby strony internetowe były zoptymalizowane pod kątem wyszukiwarek i osiągały wysokie pozycje w wynikach wyszukiwania.
Specjalista R&D w dziedzinie SEO i analityki internetowej. Najlepiej czuje się w obszarze technicznego SEO, a jego głównym zadaniem jest zapewnienie, aby strony internetowe były zoptymalizowane pod kątem wyszukiwarek i osiągały wysokie pozycje w wynikach wyszukiwania.