Optymalizacje stron internetowych na potrzeby osób niepełnosprawnych – jak je przeprowadzić?

W grudniu 2021 roku GUS podał, że w Polsce żyje 2,3 mln osób z orzeczeniem o niepełnosprawności, stopniu niepełnosprawności lub stopniu niezdolności do pracy. Oczywiście nie są to dane oddające realną liczbę osób, które na co dzień potrzebują dostępności w różnych obszarach swojego życia. Jak czytamy na stronie Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, w 2011 roku 

“[…] prawne orzeczenie o niepełnosprawności lub równoważne posiadało prawie 3,8 mln Polaków (w tym blisko 194 tys. dzieci do lat 16 z aktualnym orzeczeniem o niepełnosprawności), tj. o około 0,3 mln osób więcej w porównaniu z szacunkami z badania BAEL w tym samym okresie.”

Z kolei na stronie GOV przeczytamy, że „w Polsce osób z niepełnosprawnościami, które mają prawne potwierdzenie niepełnosprawności, jest ponad 3 mln. W rzeczywistości jest ich dużo więcej – od 4 do 7 mln.”

Ale odejdźmy na moment od liczb, bo nieważne, czy osób, które szczególnie skorzystają z ułatwień dostępu do treści na Twojej stronie, będzie 3, 4 czy 7 milionów – dostosowanie stron do osób z niepełnosprawnościami jest absolutną podstawą. Według badania opublikowanego przez Ewę Migaczewską i Tomasza Maslyka z centrum badań Polscy Niepełnosprawni przy AGH w 2013 roku osoby niepełnosprawne stanowiły aż 33% użytkowników sieci. To nie jest jedna, dwie czy trzy osoby. Dlaczego więc, mimo rosnącej świadomości o UX, strony internetowe wciąż nie są dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych?

Często wynika to z niewiedzy. Po prostu. Dlatego stworzyliśmy ten artykuł, aby podpowiedzieć Ci, co zrobić, aby dostosować stronę internetową do potrzeb osób niepełnosprawnych. Najpierw trzeba ich poznać i dowiedzieć się, w jaki sposób korzystają z sieci.

Przykładowo: osoby niewidome korzystają z desktopowych przeglądarek czytających kod takich jak Webbie. Niektóre przeglądarki, takie jak Firefox, udostępniają narzędzia pozwalające im poruszać się po sieci.

Ale to jest dopiero początek wyzwań, z których w ogóle nie zdajemy sobie sprawy. Mamy w końcu w społeczeństwie osoby neuroróżnorodne, z dysfunkcjami poznawczymi, epilepsją czy nadwrażliwością słuchową. Warto o nich pamiętać, projektując stronę. I, zanim zaczniesz wątpić –  tak, da się przygotować strony internetowe zgodne z zasadami dostępności, które będą świetnie wyglądać i jeszcze lepiej sprzedawać.

Tematem dostępności stron internetowych zajmują się takie organizacje jak World Wide Web Consortium, które opublikowało Web Content Accessibility Guidelines, czy polska Fundacja Widzialni.

A co deweloperzy i specjaliści SEO mogą zrobić, by dostosować stronę www dla niepełnosprawnych?

O tym, co należy dostosować do niepełnosprawnych użytkowników i jak tworzyć dostępne dla wszystkich serwisy internetowe, mówią zasady WCAG 2.2, czyli Web Content Accessibility Guidelines. Zostały określone przez Web Accessibility Initiative, czyli inicjatywę W3C i mają status międzynarodowej normy ISO. Wyznaczają podstawowe kwestie, które trzeba przemyśleć, budując stronę. Stąd z kolei wynikają konkretne optymalizacje, których przykłady podam dalej.

Cztery podstawowe zasady dostępności według WCAG znane są pod akronimem POUR. To kolejno: zauważalność (percepcja), dostępność (funkcjonalność), zrozumiałość i właściwość (rzetelność).

By wypełnić zasadę percepcji, należy przedstawić użytkownikom informacje na stronie i elementy interfejsu w dostępny dla nich sposób. Funkcjonalność oznacza, że elementy interfejsu i nawigacji muszą być użyteczne – każdy z nich powinien mieć przypisaną rolę i powodować konkretną akcję, pojawiać się w jakimś określonym celu. Zrozumiałość, jak łatwo się domyślić, znaczy, że zamieszczona treść powinna być dla użytkownika łatwo przyswajalna, a obsługa interfejsu intuicyjna. Wreszcie aby strona/aplikacja była rzetelna, musi być rzeczowo, merytorycznie i poprawnie technicznie opracowana, tak by mogła być właściwie interpretowana zarówno przez użytkowników, jak i przez technologie, z których korzystają.

Najprościej mówiąc, zasady WCAG 2.2 wymuszają na projektujących strony i aplikacje konkretnych, przemyślanych i celowych zadań, prostych i praktycznych rozwiązań i nastawienia na określoną funkcję, którą dany serwis ma pełnić.

WCAG 2.2 jest bardziej kompleksowym i aktualnym zestawem wytycznych dotyczących dostępności stron internetowych niż WCAG 2.0. 

WCAG 2.2 zawiera 9 dodatkowych kryteriów sukcesu, które obejmują m.in.:

WCAG 2.2 uaktualnia też niektóre kryteria z WCAG 2.0, dzięki czemu uwzględnia nowe technologie i trendy.

WCAG 2.2 wprowadza trzy poziomy zgodności: A, AA i AAA. Poziomy te określają, w jakim stopniu strona internetowa spełnia kryteria sukcesu WCAG.

Dostosowanie strony internetowej do WCAG 2.2 sprwi, że będzie ona dostępna dla szerszego grona użytkowników, w tym dla osób niepełnosprawnych.

Poniżej opiszemy 5 konkretnych aspektów, które należy dopracować, by stworzyć stronę zoptymalizowaną pod kątem potrzeb osób niepełnosprawnych: niewidomych i niedowidzących. Na każdy z nich składa się w sumie wiele elementów.

Jak się okazuje, o poprawny i czysty kod źródłowy należy dbać nie tylko ze względu na roboty indeksujące. Warto to robić także z uwagi na przeglądarki dla osób niewidomych, które ten kod czytają liniowo. Na jakie elementy zwrócić uwagę przy tej okazji?

Powyżej przykład poprawnego układu treści tabeli w kodzie. Przeglądarka dla niewidomych po etykiecie od razu przeczyta jej wartość. W wersji niepoprawnej najpierw opisano by w kodzie kolumnę etykiet, później wartości, a ich układ graficzny zmodyfikowano by za pomocą CSS-a.

zamiast:

Powyżej przykład poprawnego układu treści tabeli w kodzie. Przeglądarka dla niewidomych po etykiecie od razu przeczyta jej wartość. W wersji niepoprawnej najpierw opisano by w kodzie kolumnę etykiet, później wartości, a ich układ graficzny zmodyfikowano by za pomocą CSS-a.

Na poprawną strukturę serwisu składają się element title, meta description, nagłówek H1, nagłówki H2, H3 i niższych rzędów oraz semantyczne formatowanie tekstu, czyli doskonale znane pozycjonerom i co rusz optymalizowane.

Czytelny wygląd strony jest kluczowy, by zapewnić pozytywne doświadczenie użytkownika. W przypadku osób z problemami ze wzrokiem ma jeszcze większe znaczenie. By tacy użytkownicy w ogóle mogli się na stronie poruszać:

Przykład dobrze czytelnego menu na stronie

Przykład menu o mniejszej czytelności

Orientację na stronie można ułatwić, pamiętając o następujących kwestiach:

Pozycjonując strony, zawartość atrybutów alt optymalizujemy zazwyczaj pod kątem słów kluczowych, na które ma wyświetlać się dana strona. Tymczasem z perspektywy osób z dysfunkcjami wzroku opisy alternatywne są bardzo ważne jako zastępcza informacja o tym, co się na materiale graficznym znajduje. Warto pamiętać o tym, konstruując te opisy, i zawierając w nich nie tylko frazy kluczowe, ale i dodatkowe informacje.

Oczywiście nie zawsze da się spełnić wymienione wyżej wymagania graficzne. W takiej sytuacji warto zamieścić na stronie buttony umożliwiające użytkownikowi samodzielne modyfikowanie jej wyglądu: wielkość liter, ich kontrast (czarno-biały i czarno-żółty).

Dostosowanie strony www dla niepełnosprawnych można sprawdzić na kilka sposobów:

Część z optymalizacji, które zwiększą dostępność strony dla osób niepełnosprawnych, pomoże również w pozycjonowaniu jej. Najważniejsze z nich to czysty kod, poprawna struktura serwisu i hierarchia nagłówków, przejrzysty layout i intuicyjna nawigacja. Warto nad nimi popracować, by nie tylko zoptymalizować stronę na potrzeby osób niewidomych i niedowidzących, ale także zwiększyć jej widoczność w ogóle.

A jeśli zastanawiasz się, jak sprawić, aby Twoja strona była dostępna dla wszystkich, to koniecznie weź udział w webinarze o Europejskim Akcie Dostępności 2025!