Co to jest headless CMS? Wybieraj nowe rozwiązania z głową!

Jeszcze nie tak dawno, głównym zadaniem systemów CMS było zarządzanie treścią wyświetlaną na stronach internetowych. Dzisiaj, treść wędruje po znacznie szerszym spektrum kanałów: od stron internetowych i aplikacji mobilnych, przez urządzenia IoT (Internet of Things), aż po inteligentne zegarki czy ekrany reklamowe. Czym więc jest ten tajemniczy headless CMS? Najprościej mówiąc, to system zarządzania treścią, który zrezygnował z „głowy”, czyli warstwy prezentacji. Tradycyjne systemy, jak popularny WordPress, to gotowy zestaw – dostajesz zarówno treść, jak i sposób jej wyświetlania, wszystko w jednym pakiecie. Headless CMS działa inaczej. Skupia się wyłącznie na przechowywaniu i udostępnianiu treści za pomocą API (interfejsu programowania aplikacji).

Oddzielenie treści od sposobu jej prezentacji stanowi sedno różnicy między tradycyjnym CMS a headless CMS. CMS składa się z dwóch integralnych części: front-endu (części odpowiedzialnej za prezentację treści użytkownikowi) oraz back-endu (gdzie treść jest tworzona, edytowana i przechowywana). Front-end, często nazywany „głową” (head), pobiera dane z bazy danych, formatuje je za pomocą szablonów, stylów CSS i HTML, a następnie wyświetla w przeglądarce internetowej. To on decyduje o ostatecznym wyglądzie strony, jej strukturze i sposobie interakcji z użytkownikiem.

Headless CMS daje Ci wolność. Pozostaje Ci jedynie back-end, czyli system zarządzania treścią, który przechowuje dane i udostępnia je za pomocą interfejsu programistycznego API.

W headless CMS działania są rozłożone na dwa podzespoły. Umożliwia on edytorom dostęp do interfejsu do zarządzania treścią, a jednocześnie oferuje programistom API do budowania aplikacji. Większość platform headless CMS działa w chmurze, w modelu SaaS. Oznacza to, że cała infrastruktura, w tym baza danych i serwery, jest zarządzana przez dostawcę usługi. To wygodne rozwiązanie, które zdejmuje z barków programistów i administratorów konieczność dbania o skalowanie, bezpieczeństwo i aktualizacje.

Możesz jednak zdecydować się na rozwiązania self-hosted, które pozwalają na instalację na własnym serwerze i bazie danych. W ten sposób masz większą kontrolę nad infrastrukturą. Wiąże się to jednak również z większą odpowiedzialnością za jej utrzymanie i skalowanie.

W związku z tym, że headless CMS nie ma front-endu, programista musi stworzyć go samodzielnie. Jest to zatem dodatkowa praca. Niemniej jednak „bezgłowa” architektura ma wiele korzyści. Jakie?

Jedną z największych zalet Headless CMS jest niespotykana dotąd elastyczność w dystrybucji treści. Tradycyjne systemy CMS wiążą treść ze ściśle określonym szablonem i sposobem wyświetlania. Headless CMS uwalnia treść, pozwalając na jej publikację w dowolnym miejscu. Ta sama treść może być dostosowana do specyfiki każdego kanału, zapewniając spójny przekaz marki w każdym punkcie kontaktu z odbiorcą. Wpisuje się to perfekcyjnie w założenia omnichannel marketingu.

Oddzielenie warstwy prezentacji od warstwy zarządzania treścią znacząco przyspiesza proces wdrażania nowych treści. Zmiany w designie strony czy aplikacji nie wymagają już modyfikacji treści, a programiści i redaktorzy mogą pracować równolegle, bez wzajemnego blokowania się. Deweloper może skupić się na rozwoju front-endu, z kolei edytorzy aktualizacją contentu bez obawy, jak te zmiany wpłyną na wygląd samej witryny.

Headless CMS daje programistom pełną swobodę w wyborze technologii front-endowych. Nie są oni ograniczeni do konkretnego języka programowania czy frameworka narzuconego przez system CMS. Mogą korzystać z najnowszych i najefektywniejszych narzędzi, by tworzyć nowoczesne, responsywne oraz interaktywne interfejsy użytkownika.

W przypadku tradycyjnych systemów CMS bezpieczeństwo uzależnione jest od tego, jak szczelny jest kod każdego elementu. W przypadku tysięcy wtyczek czy modułów znajdą się luki, które są otwartą furtką dla hakerów. Oddzielenie warstwy prezentacji od warstwy zarządzania treścią zwiększa również bezpieczeństwo. Headless CMS nie wykorzystuje ogólnodostępnych rozwiązań. Dzięki temu szanse na złamanie kodu są o wiele mniejsze. Należy również podkreślić fakt, iż między front-endem, a back-endem wykorzystywane jest API, które również wykorzystują mechanizmy uwierzytelniania. Jest to dodatkowe zabezpieczenie na wypadek włamań.

Dostępne w tradycyjnych systemach zarządzania treścią moduły oraz wtyczki ograniczają możliwości optymalizacji witryny. Jest to szczególnie widoczne po stronie front-endu – linijki kodu JavaScript czy niepoprawny format plików mogą wpłynąć na szybkość strony. „Bezgłowy” CMS daje deweloperom możliwość dostosowania plików HTML/CSS czy kodu JS. Jakie ma to znaczenie? Sprawny programista jest w stanie napisać „lżejszy” kod, który poprawi wydajność i szybkość witryny. Dowiedz się więcej, jak szybkość ładowania witryny wpływa na SEO!

Przeszliśmy przez zalety, ale również trzeba powiedzieć kilka słów o wadach. Jak każde rozwiązanie również „bezgłowy” CMS ma swoje ograniczenia.

W tradycyjnych systemach CMS redaktorzy mogą zazwyczaj zobaczyć podgląd „na żywo” tworzonej treści, jeszcze przed jej publikacją. W headless CMS, ze względu na oddzielenie warstwy prezentacji, taka funkcja jest często niedostępna lub wymaga dodatkowej konfiguracji.

Oprócz kosztów samego oprogramowania (w przypadku rozwiązań komercyjnych), należy uwzględnić koszty pracy programistów, koszty hostingu (zwłaszcza w przypadku rozwiązań self-hosted) oraz koszty utrzymania i aktualizacji.

Najważniejsza informacja na początek – headless CMS nie jest rozwiązaniem uniwersalnym i idealnym w każdej sytuacji. Kiedy jednak warto rozważyć ten system? Przede wszystkim, Headless CMS jest doskonałym wyborem dla projektów, które wymagają publikacji treści w wielu różnych kanałach. Sprawdzą się szczególnie w przypadku:

Użytkownicy oczekują spójnych doświadczeń na każdym urządzeniu. Headless CMS to propozycja dla tych, którzy patrzą w przyszłość i rozumieją, że treść to wartość, która powinna być dostępna wszędzie. Pozwala on na odrzucenie ograniczeń i sztywnych ram tradycyjnych systemów, a tym samym zyskać pełną kontrolę nad tym, jak treść dociera do odbiorcy.