Co ma wspólnego pamięć krótkotrwała z projektowaniem interfejsów i użytecznością (UX)?

Pamięć krótkotrwała to niezwykle istotny element ludzkiego umysłu, który tymczasowo przechowuje przetworzone informacje. Te informacje mogą szybko zaniknąć lub przekształcić się w pamięć długotrwałą. Badania wskazują, że pamięć krótkotrwała trwa zazwyczaj od 15 do 30 sekund i pozwala na zapamiętanie maksymalnie 7±2 elementów. Oznacza to, że pojemność naszej pamięci krótkotrwałej jest ograniczona i mówią kolokwialnie — nie jest z gumy.

Pamięć krótkotrwała działa również jako filtr, przez który muszą przejść informacje, aby mogły zostać zapisane w pamięci długotrwałej. Ważne jest zrozumienie, że jeśli podczas procesu poznawczego jesteśmy rozpraszani, do naszej pamięci długotrwałej mogą trafić pomieszane i fragmentaryczne informacje. Jest to szczególnie istotne przy projektowaniu interfejsów użytkownika, gdzie jasność i klarowność informacji są kluczowe. Bo jeżeli w trakcie przeglądania oferty sklepu, co chwilę będą atakować nas reklamy, wyskakujące okienka i automatycznie odtwarzające się wideo z dźwiękiem w tle, będziemy nie tylko rozpraszani, ale także poirytowani.

Udając się do sklepu Decathlon, zazwyczaj wiem, czego konkretnie szukam i po co przyszedłem. Chusta na szyję, linka przerzutki do roweru, nabój do pompki CO2, czy lampka do biegania, którą przyczepiam psu, by był lepiej widoczny po zmroku. Dlatego, gdy każdorazowo widzę nowy układ działów i alejek, strasznie się irytuję, bo na nowo muszę uczyć się, gdzie co się znajduje.

Ze swojej pamięci (poniekąd także mięśniowej), muszę wyrzucić stare informacje, przetworzyć i wgrać nowe. Bo udając się w ostatnio zapamiętane miejsce, oczekuję znaleźć akcesoria do biegania, trafiam natomiast sekcję z tenisem stołowym lub myślistwem.

I choć doskonale wiem, iż ma to na celu sprawienie, bym po drodze spojrzał na inne rzeczy i rozważył ich zakup, jest to niezmiernie frustrujące. Tyle prywaty i małej dygresji.

Podobnie wygląda sytuacja w sklepach internetowych. Zmiana layoutu, układu koszyka czy nawigacji może wprowadzać zamieszanie i zmuszać użytkowników do ponownego uczenia się interfejsu. Dlatego stabilność układu jest kluczowa w projektowaniu UX. Stawiaj na rozpoznawalność, a nie na przypominanie. Nasze mózgi znacznie lepiej radzą sobie z rozpoznawaniem czegoś, co już wcześniej widziały, niż z zapamiętywaniem nowych informacji.

I oczywiście, nie ma nic złego w odświeżeniu strony, zmianie layoutu czy nawet testowaniu na pewnej grupie użytkowników nowych interfejsów. Musimy jednak pamiętać, by nie było to równie częste, co zmiany w powyższym sklepie sportowym.

W projektowaniu interfejsów istnieją pewne standardy, które użytkownicy już dobrze znają. Na przykład, koszyk zakupowy w prawym górnym rogu strony czy menu breadcrumb pod menu głównym. Używanie takich standardowych elementów sprawia, że użytkownicy łatwiej odnajdują się na stronie, co zmniejsza obciążenie ich pamięci krótkotrwałej.

Dlatego, przy projektowaniu interfejsów powinniśmy skupiać się przede wszystkim na rozpoznawaniu, a nie przypominaniu. Ponieważ nasze mózgi radzą sobie świetnie z rozpoznaniem czegoś, co już wcześniej widziały, niż w zapamiętaniu nowej informacji.

Wpływ na to ma także, chociażby kwestia czasu wczytywania i reakcji poszczególnych elementów, ale o tym już poniżej.

Co ma czas wczytywania strony do pamięci krótkotrwałej? Bardzo dużo!

Czas wczytywania strony ma bezpośredni wpływ na pamięć krótkotrwałą użytkowników. Im dłużej użytkownik czeka na załadowanie strony lub reakcji poszczególnych elementów, tym większa szansa, że zapomni, czego szukał. Szybkie ładowanie strony i responsywne interfejsy pomagają utrzymać uwagę użytkowników i zmniejszają ryzyko rozproszenia.

Im więcej, tym lepiej — prawda?

Niekoniecznie.

Zbyt wiele opcji do wyboru może przeciążyć pamięć krótkotrwałą użytkowników. Projektanci powinni ograniczać liczbę dostępnych opcji do najważniejszych, aby ułatwić użytkownikom podejmowanie decyzji. Jasność i przewidywalność elementów nawigacyjnych również pomaga w szybkim odnalezieniu potrzebnych informacji.

Dlatego tak istotne jest, by w formularzu zakupowym skrócić maksymalnie cały proces, ograniczyć liczbę kroków i wymagać wypełnienia tylko niezbędnych do realizacji zamówienia pól.

Hierarchiczne układanie informacji na stronie pomaga użytkownikom szybciej zrozumieć strukturę i odnaleźć potrzebne informacje. Nagłówki, śródtytuły i odpowiednie segmentowanie treści są kluczowe, aby użytkownicy mogli łatwo przyswajać informacje bez przeciążania swojej pamięci krótkotrwałej.

Logiczny układ, który jest łatwy w nawigacji i posiada przejrzystą strukturę, znacząco ułatwi wędrówkę użytkownika i sprawi, że ten nie zgubi się w naszym sklepie internetowym.

Stosowanie ikon, kolorów i innych wizualnych wskazówek pomaga użytkownikom szybciej odnaleźć potrzebne informacje i lepiej zrozumieć interfejs. Zachowanie spójności wizualnej w całym interfejsie również pomaga w budowaniu mentalnego modelu strony, co ułatwia nawigację i redukuje obciążenie pamięci krótkotrwałej.

Stąd pewne wzorce od razu informują nas, czym są. Jak chociażby ikony koszyka, postaci. Ale równie istotne jest stosowanie wyróżników kolorystycznych (na przykład: dedykowany kolor CTA – Call to Action, który będzie odpowiadał za najważniejsze akcje, jak dodanie do koszyka, wysłanie formularza czy zapis do newslettera), które są dedykowane dla naszej marki i jasno informują, czym są

Sprawi to także, iż takie elementy będą od razu rzucały się w oczy i naturalnie przyciągały wzrok na stronie.

Skoro wiemy już, co ma wpływ na pamięć krótkotrwałą i z jakim obciążeniem się to wiąże, poniżej kilka wskazówek, którymi warto się kierować w projektowaniu interfejsów i doświadczeń użytkownika, mając na uwadze ten element naszego umysłu.

• Nie zmuszaj użytkowników do zapamiętywania wielu rzeczy na raz: Unikaj przeciążania użytkowników informacjami i stawiaj na przejrzystość.
• Nie przedstawiaj jednocześnie zbyt wielu elementów do wyboru: Ogranicz liczbę opcji do najważniejszych, aby ułatwić użytkownikom podejmowanie decyzji.
• Korzystaj z rozpoznawalnych wzorów i symboli: Używanie standardowych elementów interfejsu, które są już znane użytkownikom, oszczędza ich pamięć.
• Stosuj spójną nawigację i elementy interfejsu: Spójność w projektowaniu pomaga użytkownikom zbudować mentalny model strony i łatwiej się po niej poruszać.
• Nie ukrywaj podstawowych elementów nawigacji: Podstawowe elementy nawigacyjne powinny być łatwo dostępne, aby użytkownicy nie musieli ich szukać.
• Stymuluj różne typy pamięci: Używaj wizualnych, dźwiękowych i mechanicznych wskazówek, aby ułatwić użytkownikom zapamiętywanie informacji. Ale pamiętaj, że automatycznie odtwarzane wideo w tle wyprowadzi z równowagi nawet największego stoika.
• Pamiętaj o emocjach w przekazie: Negatywne doświadczenia mogą prowadzić do szybszego zapominania i pozostawiać negatywne odczucia. Staraj się tworzyć pozytywne doświadczenia użytkowników.

Pamięć krótkotrwała odgrywa kluczową rolę w projektowaniu interfejsów i użyteczności. Zrozumienie jej ograniczeń i właściwe zastosowanie zasad projektowania może znacznie poprawić doświadczenia użytkowników. Stabilność układu, minimalizacja wyborów, szybkie ładowanie strony, hierarchia informacji oraz spójność wizualna to tylko niektóre z elementów, które warto uwzględnić w procesie projektowania. Dbanie o te aspekty nie tylko ułatwi użytkownikom nawigację, ale także zwiększy ich zadowolenie i lojalność wobec strony.

I oczywiście, przytoczona na początku informacja o pojemności pamięci krótkotrwałej do około 7 kawałków nie oznacza, że nasze menu powinno mieć teraz maksymalnie 7 pozycji. Bo przecież nie wymagamy od użytkownika zapamiętania całego menu. Chodzi tutaj przede wszystkim o logiczny układ, dzięki któremu łatwiej będzie skanować i znaleźć interesujące nas rzeczy.